DIE FRAU OHNE SCHATTEN
Richard Strauss
Oper in drei Akten
Libretto van Hugo von Hofmannsthal
Wereldpremière 10 oktober 1919, Staatsoper, Wenen

DEZE PRODUCTIE
Nieuwe productie
Première 27 januari 1992

HET VERHAAL
Sinds bijna een jaar leeft de keizer met de keizerin, feeëndochter van Keikobad, die hij tijdens de jacht als witte gazelle overmeesterde. Daarbij verwondde hij zijn valk, die daarom van hem wegvloog. De keizerin, hoewel nu in mensengedaante, behoort nog niet geheel tot het mensdom: zij werpt geen schaduw en taalt niet naar het moederschap.

De bode van Keikobad bericht de voedster van de keizerin dat deze nog drie dagen heeft om een schaduw te bemachtigen, en daarmee het moederschap. Lukt haar dit niet, dan zal de keizer verstenen. De voedster, die graag naar Keikobads rijk terug wil, zwijgt, maar als de net terugkerende valk de keizerin alles vertelt, moet de voedster haar wel helpen bij het vinden van een schaduw. Beide vrouwen komen in de mensenwereld bij het huis van de textielverver Barak en diens vrouw. Zij hebben, tegen Baraks vurige wens, nog geen kinderen. De voedster haalt Baraks vrouw over haar schaduw te verkopen en stelt haar een schone jongeling en rijkdommen in het vooruitzicht. Gaat de vrouw akkoord, dan zullen keizerin en voedster haar drie dagen dienen, als zij in die tijd niet met Barak slaapt. In ruil voor haar schaduw zal de vrouw het eeuwige leven, schoonheid en rijkdom verwerven, maar nooit kinderen kunnen krijgen. Als Barak van de markt terugkeert, wijst zijn vrouw hem een afzonderlijke slaapplaats. Het wordt nacht en de drie stadswachters bezingen de zegeningen van het huwelijksleven.

Tijdens de jacht is de keizer door zijn valk naar het valkenhuis geleid. Daar ziet hij de keizerin en de voedster, ruikt een mensengeur om hen heen en meent dat de keizerin hem bedrogen heeft. Hij wil haar direct doden, maar geen van zijn pogingen lukt. Terug in het huis van Barak, haalt de voedster nogmaals de vrouw over haar schaduw af te staan, maar deze blijft zich verzetten. Barak beseft dat er vreemde dingen gebeuren, en bij de keizerin ontwaakt een schuldgevoel jegens Barak en de keizer. Wanneer dan op de derde dag de vrouw van Barak toch haar schaduw afstaat, weigert de keizerin deze aan te nemen. Haar wroeging neemt toe als zij merkt dat Barak zijn vrouw, die geen schaduw meer heeft, wil doden. De keizerin raakt overweldigd door zijn menselijke hartstocht. Ook Baraks vrouw komt tot inkeer, maar dan nemen bovenaardse krachten bezit van het huis.

Barak en zijn vrouw zijn van elkaar gescheiden, maar wanhopig naar elkaar op zoek. De keizerin en de voedster arriveren intussen bij de bron van het levenswater. Hoewel de voedster haar tegen wil houden, gaat de keizerin naar het levenswater, dat de keizer kan redden van zijn verstening. Barak en zijn vrouw, die elkaar niet kunnen zien en horen, komen bij de voedster aan, maar deze stuurt hen ieder een andere kant op. Keikobads bode straft haar direct: zij wordt verbannen naar de door haar zo gehate mensenwereld. Bij de bron hoort de keizerin dat het drinken van het levenswater de keizer redt, maar er ook toe leidt dat zij de schaduw van Baraks vrouw krijgt. De keizerin kiest voor Barak en zijn vrouw en weigert te drinken. Dan verschijnt de keizer, al bijna geheel versteend. Met een kreet weigert de keizerin nogmaals te drinken, en door deze smartelijke schreeuw komt de keizer tot leven. Hij vertelt dat haar kristallijnen hart door de schreeuw is gebroken: zij is mens geworden. De stemmen van de ongeborenen dragen keizer en keizerin op kinderen te verwekken. Terwijl beiden elkaar omhelzen, hervinden ook Barak en zijn vrouw, die haar schaduw weer heeft, elkaar. Samen met de keizer en de keizerin èn met de stemmen van de ongeborenen bezingen zij de doorstane beproevingen, die tot gezegende kinderen zullen leiden.

Info: www.operaballet.nl